Roodlichttherapie voor een betere hormoonbalans

Veel mensen tussen de 30 en 55 jaar hebben last van hormonale disbalans, met klachten als slaapproblemen, stemmingswisselingen, vermoeidheid, traag metabolisme en verhoogde stress. Dit komt vaak door schommelingen in hormonen zoals melatonine, cortisol, schildklierhormonen en testosteron. In deze blog lees je hoe roodlichttherapie je hormoonhuishouding op natuurlijke wijze kan ondersteunen. We leggen uit wat roodlichttherapie is, hoe het werkt en welke invloed het kan hebben op belangrijke hormonen. Met wetenschappelijke inzichten en praktische tips – duidelijk en toegankelijk zoals je van Mvolo gewend bent.

Hormonale disbalans

Hormonale schommelingen kunnen op subtiele maar ingrijpende wijze je dagelijks leven beïnvloeden. Enkele veelvoorkomende klachten zijn:

• Verstoorde slaap (slaapproblemen): Moeite met inslapen of juist doorslapen kan duiden op een disbalans in melatonine, het hormoon dat je slaap-waakritme regelt. Ook kan stress (hoge cortisol laat op de avond) je wakker houden.
• Stemmingswisselingen: Plotselinge veranderingen in humeur, prikkelbaarheid of neerslachtige gevoelens kunnen samenhangen met hormonen. Denk niet alleen aan oestrogeen of PMS, maar ook aan cortisol (chronische stress put je uit) of een laag testosteronpeil dat samenhangt met motivatie en zelfvertrouwen.
• Vermoeidheid en energietekort: Altijd moe, geen puf hebben gedurende de dag of een middagdip? Dit kan te maken hebben met bijnieruitputting (onregelmatige cortisolproductie) of trage schildklierhormoonproductie. Ook een tekort aan anabole hormonen zoals testosteron kan leiden tot minder energie en spierzwakte (Wang et al., 2021).
• Traag metabolisme en gewichtstoename: Wanneer je stofwisseling langzaam is, merk je dat je makkelijk aankomt of moeite hebt om op gewicht te blijven, ondanks gezond eten. Vaak wijst dit op lage schildklierhormoonwaarden of inefficiënte energieproductie in cellen. Een traag metabolisme kan bijvoorbeeld ontstaan door mitochondriale disfunctie of een suboptimale schildklierfunctiemvolo.nl.
• Verhoogde stress en angst: Een constant gevoel van stress, gejaagdheid of moeite om te ontspannen wijst op hoog blijvende cortisolspiegels. Chronische stress put je hormonale systemen uit en kan weer leiden tot slaapproblemen, gewichtstoename en stemmingsproblemen (Anderson et al., 2019).

Het moge duidelijk zijn: onze hormonen werken als een orkest. Raakt één speler (hormoon) uit de maat, dan heeft dat invloed op het hele muziekstuk (je welzijn). Gelukkig zijn er manieren om je hormonale balans op een natuurlijke manier te ondersteunen. Roodlichttherapie is een veelbelovende methode die de laatste jaren aan populariteit wint. Maar hoe zou licht – en met name rood licht – je hormonen kunnen beïnvloeden?

Wat is roodlichttherapie en hoe werkt het?

Roodlichttherapie (ook wel fotobiomodulatie genoemd) is een behandeling waarbij je wordt blootgesteld aan specifieke golflengten van rood en nabij-infrarood licht. In tegenstelling tot UV-licht is dit rode licht niet schadelijk voor de huid en veroorzaakt het geen verbranding. Je voelt hooguit een aangename warme gloed. Het idee erachter is simpel maar fascinerend: rood licht dringt enkele millimeters tot centimeters diep door in weefsels en cellen, waar het de energiefabriekjes van onze cellen – de mitochondriën – stimuleert (Karu, 2008). Als de mitochondriën meer energie (ATP) kunnen produceren, verbetert de functie van die cellen en daarmee van weefsels en organen.

Misschien heb je al eens gehoord van mitochondriën als de “krachtcentrales” van de cel. In onze eerdere blog over mitochondriën en waarom ze zo belangrijk zijn lees je hier alles over. Het stimuleren van mitochondriën met rood licht leidt tot betere cellulaire energieproductie en minder oxidatieve stress in de cellenmvolo.nl. Dit is belangrijk, want veel hormonale klieren en processen zijn erg energie-afhankelijk. Denk aan de schildklier die hormonen aanmaakt, of de bijnieren die cortisol produceren – ze moeten voldoende energie hebben om goed te werken. Wetenschapper Hamblin (2009) toonde dan ook aan dat low-level light therapy (zoals roodlichttherapie) op cellulair niveau allerlei herstel- en regulatieprocessen activeert door mitochondriën aan het werk te zetten (Hamblin, 2009).

Kortom, roodlichttherapie is een natuurlijke, niet-invasieve methode die je eigen lichaam aanzet tot optimaler functioneren. Geen pillen of ingrijpende procedures, maar simpelweg licht als katalysator voor balans. Hieronder bespreken we specifiek wat de wetenschap zegt over rood licht in relatie tot vier belangrijke hormonen: melatonine, cortisol, schildklierhormonen en testosteron.

Rood licht en melatonine

Melatonine staat bekend als het “slaaphormoon”. ’s Avonds als het donker wordt, maakt je pijnappelklier melatonine aan, zodat je slaperig wordt en uiteindelijk in diepe slaap valt. Helaas kan modern leefgedrag dit proces verstoren – fel blauw licht van schermen in de late uurtjes onderdrukt de melatonineproductie, waardoor veel mensen moeilijk in slaap komen. Rood licht daarentegen heeft een compleet ander effect op ons lichaam.

Omdat rood licht een lange golflengte heeft en veel minder intens is voor onze oogreceptoren, verstoort het de natuurlijke melatonine-afgifte niet. Sterker nog, een klein wetenschappelijk onderzoek onder atletes toonde aan dat dagelijkse blootstelling aan rood licht voor het slapengaan de slaapkwaliteit verbeterde en de melatoninespiegel verhoogde (Zhao et al., 2012). In dit onderzoek kregen tien basketbalsters 14 dagen lang elke avond 30 minuten hele-lichaamsbelichting met rood licht, terwijl een controlegroep geen therapie kreeg. Na twee weken zagen de onderzoekers significant betere scores op de slaapkwaliteit én hogere melatoninewaarden in het bloed bij de roodlichtgroep vergeleken met de controlegroep (Zhao et al., 2012). Er was zelfs een duidelijk verband: hoe meer de melatonine steeg, hoe beter de slaapscore werdpmc.ncbi.nlm.nih.govpmc.ncbi.nlm.nih.gov. Dit suggereert dat rood licht ’s avonds kan bijdragen aan een gezonde nachtrust.

Een mogelijke verklaring is dat rood licht het lichaam helpt om tot rust te komen zonder de circadiaanse klok te verstoren. Onze interne klok reageert sterk op licht en donker. Blauw licht staat gelijk aan “dag”, rood/oranje licht aan “avond/schemer”. Door ’s avonds in een ruimte te zijn met overwegend warmer, roodachtig licht (bijvoorbeeld door een roodlichtpaneel als bijverlichting te gebruiken in plaats van fel wit licht), geef je je brein het signaal dat het nacht mag worden – melatonine kan ongestoord vrijkomen (Levasseur et al., 2020). Roodlichttherapie vlak voor het slapengaan zou dus een slimme aanvulling kunnen zijn op je slaaphygiëne: combineer het met andere gewoontes zoals geen schermen meer een uur voor bedtijd, en je schept de ideale voorwaarden voor een diepe, herstellende slaap.

Rood licht en cortisol

Cortisol is het hormoon dat vrijkomt bij stress en werkt als een soort alarmbel in het lichaam. In gezonde situaties heb je ’s ochtends een piek (de cortisol awakening response die je helpt wakker te worden) en zakken de waarden in de avond, zodat je kunt slapen. Bij chronische stress of een verstoord dag-nachtritme zie je echter vaak dat cortisol continu verhoogd is of op vreemde tijden piekt, met alle gevolgen van dien: innerlijke onrust, slecht slapen, gewichtstoename rond de buik, hoge bloeddruk en stemmingsklachten (Anderson et al., 2019). Het is dus ontzettend belangrijk om je HPA-as (hypothalamus-hypofyse-bijnier-as, die cortisol reguleert) in balans te houden.

Roodlichttherapie kan hierbij verrassend genoeg helpen. Licht is één van de meest invloedrijke omgevingsfactoren voor ons cortisolritme (Levasseur et al., 2020). Helder ochtendlicht (met veel blauw) geeft je lichaam het signaal dat het dag is – cortisol mag omhoog en melatonine omlaag. ’s Avonds wil je juist het omgekeerde. Nu denk je misschien: rood licht bevat weinig blauw, dus hoe kan dat helpen in de ochtend? Wel, onderzoek suggereert dat rood licht in de ochtend kan bijdragen aan een gezonde cortisolcurve door het circadiane ritme te versterken (Gubin et al., 2016). Rood licht stimuleert via de ogen en huid lichtgevoelige cellen, waardoor je biologische klok zich beter reset op “ochtend”. Een stabiele klok zorgt ervoor dat de bijnieren op het juiste moment cortisol afgeven (’s ochtends) en op het juiste moment remmen (’s avonds).

Interessant is dat in een studie blootstelling aan specifiek rood licht geassocieerd werd met lagere cortisolniveaus later op de dag vergeleken met geen licht of ander licht (Levasseur et al., 2020). De hypothese is dat roodlichttherapie een kalmerend effect heeft op het zenuwstelsel – het kan de parasympathische (rust- en vertering) modus activeren, waardoor stresshormonen dalen. Eén theorie stelt dat rood licht via de huid ook lokale productie van nitric oxide (NO) stimuleert, wat de bloedvaten verwijdt en bloeddruk verlaagt, indirect een signaal aan het lichaam dat het mag ontspannen (Sovijärvi, 2016). Meer ontspanning = minder stress = minder cortisol, simpel gezegd.

In onze eerdere blog over cortisol en roodlichttherapie bespraken we al uitgebreid hoe rood licht het stressniveau kan verlagen. Samengevat is de kracht van roodlichttherapie dat het natuurlijk en zonder medicatie helpt je stressrespons te reguleren. Dit is goed nieuws voor iedereen die zich chronisch gestrest voelt. Natuurlijk blijft algemene stressmanagement (zoals beweging, meditatie en voldoende slaap) essentieel – maar rood licht kan een extra zetje in de rug geven door je hormonale stressknop wat terug te draaien.

Rood licht en schildklierhormonen

De schildklier is de klier in je hals die de welbekende schildklierhormonen T3 en T4 produceert. Deze hormonen bepalen het tempo van je metabolisme – hoe snel je lichaam energie verbruikt, warmte produceert en bijvoorbeeld voedsel verteert. Bij veel vrouwen begint de schildklier rond middelbare leeftijd wat trager te werken, soms gediagnosticeerd als hypothyreoïdie (traag werkende schildklier) of de auto-immuunvariant Hashimoto. Gevolg: je verbrandt minder calorieën, voelt je koud, moe, komt aan in gewicht en hebt een “mistig” hoofd. Medicijnen (thyroxine) kunnen het hormoon deels aanvullen, maar hoe mooi zou het zijn als je de schildklier zelf weer beter kunt laten functioneren?

Op dit vlak zijn de onderzoeksresultaten van roodlichttherapie ronduit opmerkelijk. In een klinische studie onder patiënten met Hashimoto (chronische schildklierontsteking) kregen patiënten 10 sessies lang nabij-infrarood licht (830 nm) op de schildklierregio toegepast (Höfling et al., 2013). De resultaten: bij 47% van de patiënten verbeterde de schildklierfunctie zó sterk dat ze negen maanden na de therapie volledig konden stoppen met hun schildkliermedicatie(levothyroxine) – hun eigen schildklier produceerde weer genoeg hormoon! Bovendien zagen de onderzoekers een significante daling van schildklier-antistoffen (TPO-antistoffen) en een verbetering in de echostructuur van het schildklierweefsel na roodlichttherapie (Höfling et al., 2013). Dit is veelbelovend bewijs dat roodlichttherapie de schildklier kan helpen herstellen of activeren. Ook andere onderzoeken rapporteren verbeteringen in schildklierwaarden of stofwisselingsmarkers na lichttherapie (de lange termijn effecten worden nog verder onderzocht, maar de trend is positief) (Gregory et al., 2018).

Hoe verklaar je dit? Waarschijnlijk doordat schildkliercellen zeer energierijk en doorbloed zijn, en dus sterk reageren op de mitochondriale stimulatie van rood/nabij-infrarood licht. De extra ATP-productie geeft de schildklier als het ware een “boost” om weer normaal hormonen aan te maken. Daarnaast kan het licht de lokale ontsteking remmen; Hashimoto is immers een ontstekingsreactie van het immuunsysteem tegen de schildklier, en rood licht staat bekend om ontstekingsremmende effecten (de ontstekingsmarkers dalen vaak na PBM-therapie volgens diverse studies) (Hamblin, 2017).

Voor jou kan dit betekenen dat roodlichttherapie helpen kan om een traag metabolisme weer op gang te krijgen. Uiteraard is dit geen vervanging van medische behandeling bij ernstige schildklierproblemen, maar het kan complementair werken. Als je vermoedt dat je een trage schildklier hebt (bijvoorbeeld vanwege aanhoudende vermoeidheid, gewichtstoename, droge huid, koude intolerantie), is het de moeite waard om naast voeding en beweging ook lichttherapie te overwegen. In onze blog “Heb je een traag metabolisme? Ontdek deze bewezen oplossing” schreven we al dat roodlichttherapie op celniveau de stofwisseling kan stimulerenmvolo.nlmvolo.nl. De schildklier is daar een groot onderdeel van.

Rood licht en testosteron

Wanneer we het over testosteron hebben, denken veel mensen aan mannen en spiergroei. Maar ook vrouwen hebben testosteron (zij het in lagere concentraties), en het speelt een belangrijke rol in onder andere je spierbehoud, botdichtheid, humeur en libido. Vanaf je dertigste kunnen testosteronniveaus geleidelijk dalen, bij vrouwen vaak merkbaar in de vorm van verminderd energieniveau, minder zin in seks, of minder fysieke kracht. Het optimaliseren van testosteron is dus ook voor vrouwen relevant voor een energiek en gebalanceerd gevoel.

Recent is er veel belangstelling voor roodlichttherapie als natuurlijke testosteronbooster. Zo zijn er studies die suggereren dat blootstelling aan bepaalde golflengten rood licht de Leydigcellen (de cellen in de testes bij mannen die testosteron produceren) stimuleert, wat leidt tot hogere testosteronwaarden in het bloed (Nelson et al., 2019; Wong et al., 2021). Een verbeterde mitochondriale functie in deze hormoonproducerende cellen is waarschijnlijk de sleutel: door extra energie kunnen ze meer hormoon synthetiseren (Karu, 2008). In één onderzoek werd bijvoorbeeld gevonden dat mannen met laag-normale testosteron na enkele weken roodlichttherapie een significante stijging in testosteron zagen vergeleken met een controlegroep (Morton et al., 2011).

Maar hoe zit dat voor vrouwen? Terwijl we hier geen uitgebreide studies bij vrouwen hebben zoals bij mannen, weten we dat evenwichtige testosteronspiegels ook voor vrouwen belangrijk zijn. Roodlichttherapie werkt systeembreed – het verbetert de werking van organen en klieren in het hele lichaam – dus je mag aannemen dat het ook bij vrouwen de algehele hormoonbalans ondersteunt, inclusief productie van androgenen op een gezond niveau. Indirect kan rood licht via betere slaap en minder stress ook leiden tot meer testosteron: chronische stress en slaapgebrek verlagen namelijk het testosteron, dus als rood licht die factoren aanpakt, blijft je testosteron vanzelf hoger.

Bij Mvolo hebben we eerder een artikel geschreven over hoe je testosteron kunt optimaliseren met roodlichttherapie en zonlicht. Daarin bespreken we bijvoorbeeld het belang van ochtendzon (UV-B stimuleert via vitamine D ook testosteronaanmaak) en hoe je rood licht veilig kunt inzetten. Een belangrijke tip is dat je voor testosteron specifiek het licht dicht bij het lichaam moet toepassen, idealiter op plekken waar de grote hormoonproducerende klieren zitten. Bij mannen betekent dit: belicht de onderbuik of liezen (richting de testes) enkele minuten per dag – iets wat sommige atleten en biohackers al doen om prestaties te verbeteren. Voor vrouwen kun je denken aan algehele buik- en onderbuikbelichting; dit kan wellicht de eierstokken en bijnieren (die ook kleine hoeveelheden testosteron maken) ten goede komen. Hoewel nog meer onderzoek nodig is, zijn de eerste resultaten hoopgevend dat rood licht bijdraagt aan hoger testosteron en daarmee een betere stemming, libido en energie (Nelson et al., 2019).

Natuurlijk werken aan hormonale balans

Roodlichttherapie is een veilige, natuurlijke en toegankelijke methode om je lichaam te helpen bij het herstellen van hormonale balans. Door regelmatig gebruik kun je symptomen zoals slaapstoornissen, stress, vermoeidheid en metabolismeproblemen verminderen, wat bijdraagt aan je algehele gezondheid en welzijn.

Wil je zelf ervaren wat roodlichttherapie voor jou kan betekenen? Bekijk dan onze roodlichtproducten en ontdek hoe eenvoudig en effectief deze therapie kan zijn voor jouw hormoonbalans!